Handbike-instellingen en het vóórkomen van problemen met zitten en rijden

Handbikes zijn er in allerlei vormen en maten. Als je kijkt naar de deelnemers die aan de startlijn van de HandbikeBattle staan, dan zie je dit ook. Sommige deelnemers liggen bijna helemaal plat (0 graden), terwijl anderen een klein beetje rechterop zitten (30 graden), bijna helemaal rechtop zitten (60 graden), of een kniezitter gebruiken. De ene handbike heeft hele brede lange cranks, terwijl de andere smalle korte cranks heeft. Sommige deelnemers lenen de handbike van het revalidatiecentrum, anderen kopen een nieuwe op maat gemaakte handbike, of tweedehands via handbiken.nl. Je wil het liefst dat de handbike zo goed mogelijk is aangepast aan de gebruiker, maar is dat in alle gevallen wel zo? Als we kijken naar het optimaliseren van de handbike aan de gebruiker, dan zijn er drie aspecten van belang: comfort, stabiliteit en het leveren van vermogen.

Tijdens deze studie hebben we onderzocht:

1. Welke variatie aan handbike-instellingen bestaat bij HandbikeBattle-deelnemers.
2. De tevredenheid van de HandbikeBattle-deelnemers met betrekking tot comfort, stabiliteit en het leveren van vermogen.
3. Of er effect is van wel/geen rompbalans, rugleuninghoek en eigen/geleende handbike op tevredenheid met betrekking tot comfort, stabiliteit en het leveren van vermogen.

Hoe hebben we dit onderzocht?

180 deelnemers van de HandbikeBattle deden mee aan dit onderzoek. In de week van de HandbikeBattle in Oostenrijk vulden zij vragenlijsten in over comfort, stabiliteit en het leveren van vermogen in hun handbike. Daarnaast werden kenmerken van de handbike gemeten, zoals gewicht, cranklengte en crankbreedte. Algemene kenmerken van de deelnemers werden genoteerd (zoals type beperking, lengte, geslacht en leeftijd) en schouderbreedte werd gemeten.

Wat hebben we gevonden?

150 deelnemers gebruikten een liggende handbike, 13 deelnemers een kniezitter en 17 deelnemers een elektrisch ondersteunde handbike. De meest voorkomende merken waren Top End Force (37%), Quickie (23%) en Wolturnus (19%). Van de deelnemers met een liggende handbike, zat het merendeel (71%) relatief rechtop (60 graden). De helft van de deelnemers had een handbike lichter dan 18.5 kg, de andere helft een zwaardere handbike.

Comfort

93% van de deelnemers met een liggende handbike gebruikte het standaard handbikekussen, de overige 7% gebruikte een aangepast (antidecubitus) kussen. De meeste deelnemers vonden het zitten in de handbike niet of bijna nooit pijnlijk en vermoeiend. Vooral de deelnemers in de meest liggende posities (0 – 30 graden) hadden hier weinig last van. 10% van de deelnemers had op het moment van het invullen van de vragenlijst een blessure die mogelijk was veroorzaakt door de afstelling van de handbike. Meest voorkomende lichaamsdelen voor een blessure waren schouders, onderarmen, handen en onderrug. 8% van de deelnemers had decubitus gehad in de afgelopen 3 maanden, 40% van deze groep geloofde dat dit te maken kon hebben met het kussen/comfort in de handbike.

Stabiliteit

De meeste deelnemers gaven aan stabiel te zitten in de handbike. Degenen die niet stabiel zaten, gaven aan vooral onderuit de glijden. Van de deelnemers met decubitus gaf ongeveer 40% aan dat zij inderdaad onderuitglijden in de handbike. Vooral de deelnemers met verminderde rompbalans ervaarden minder stabiliteit. Ook deelnemers met een geleende handbike ervaarden minder stabiliteit. De rugleuninghoek had geen effect.

Leveren van vermogen

Het merendeel van de deelnemers was positief over de positie van hun cranks (hoogte, diepte, breedte). Er was een grote range wat betreft crankbreedte. Over het algemeen waren de cranks breder dan de schouderbreedte. Eerder onderzoek rapporteert juist dat in de ideale situatie de cranks even breed of iets minder breed zijn dan de schouders.

Genoemde verbeterpunten waren: betere ondersteuning in de rug of zij, een beter kussen, beter afgestelde versnellingen en beter afgestelde voetsteunen. Een opvallend resultaat was dat zo weinig deelnemers een antidecubituskussen gebruikten in de handbike, terwijl 62% van hen een dwarslaesie had en zeer waarschijnlijk wel een speciaal kussen in de rolstoel gebruikt.

Dit is een samenvatting van het artikel: de Groot S, Kouwijzer I, Valent L, van der Woude L; HandbikeBattle group. Handbike configurations and the prevalence of experienced sitting and riding-related problems in recreational handcyclists training for the HandbikeBattle. Disabil Rehabil Assist Technol. 2024 Feb 19:1-11.

Het volledige (Engelstalige) artikel is hier te lezen. Voor vragen kun je contact opnemen met onderzoek@handbikebattle.nl. Meer informatie over het HandbikeBattle-onderzoek vind je hier.